De eerste stappen op het permacultuurpad
Auteur: Saskia van der Linden
Dit is de eerste van drie columns die Saskia in 2015 / 2016 schreef voor het Permacultuur Magazine.
Cirkels, krommingen, spiralen, basic materialen en spannende ontwerpen: allemaal even oogstrelend. Als je zoveel schoons cadeau krijgt wanneer je aan zorg voor de Aarde gaat doen, doe ik mee! De eerste tekeningen rollen vlot uit de pen, een kruidenspiraal hier, een aardbeientoren daar, hügelbed zus en karton en stro zo. Het is zo fijn als je de meewarige blikken van buren en mede volkstuinbezitters bij de wildernis van je permacultuurtuin kunt pareren met een prachtige aardbeientoren.
Je ziet het bij veel beginners, auteur incluis: bij de ontwerpkeuzes worden visueel herkenbare aspecten door hun aantrekkelijkheid en eenvoudige toepasbaarheid vlot toegepast. Zodanig dat ze – tot groot verdriet van de professionals onder ons – los gezongen worden van de rest van het systeemdenken binnen permacultuur. Permacultuur is niet alleen kruidenspiralen en karton en stro, is een veelgehoorde verzuchting. ‘Maar ik héb nagedacht over de onderliggende functie van de diverse onderdelen’, sputter ik zwakjes tegen als mijn tekeningen onder vuur liggen. Zwakjes, want inmiddels weet ik wel dat het denken andersom moet gaan, niet vanuit de fenomenen maar vanuit het terrein en zijn eigenschappen en gelukkig ook vanuit de doelstelling van zijn bewerkers.
Maar het duurt enige tijd voordat dit ‘weten’ ook geïnternaliseerd is. Pas na een paar jaar begint het denken, wikken en wegen in grotere verbanden, makkelijker te worden. De keuzes verleggen zich naar de wensen en eisen van het land en klimaat. Schuiven van ‘wat zal ik aanleggen’ naar ‘wat is er nodig om’. Van iets vooral leuk vinden naar kijken naar wat het land biedt en nodig heeft van mij. Het duurt gewoon even voor je weet hoe je die zorg voor de Aarde planmatig kan uitvoeren en dat liefde en genieten van de schoonheid onvoldoende is. Voor je begrijpt hoe ethische overwegingen je helpen een mooi plan te maken. Dat je moet uitgaan van het zelforganiserend vermogen van de Aarde. En dat jij je invloed op het milieu moet beperken. Hoe maak ik een ontwerp waarbij ik de Aarde beter – of minstens niet slechter – achterlaat dan ik haar vond?
Gelukkig mag ik in de doelstellingen van het ontwerp ook persoonlijke doelen zetten. Schoonheid creëren, mooie dingen maken, staat ergens hoog op mijn lijst. Uiteindelijk blijken ethiek en esthetiek elkaar niet te bijten. Dus blijft staan: wie kan er weerstand bieden als je met zorg voor Aarde en medemens van zoveel schoons mag genieten?
Saskia geeft verschillende workshops op de Voedselketen en verzorgd het blok Ethiek in de Permacultuur Jaartraining.